Sindroma e Stendalit

Sindroma e Stendalit (apo e quajtur ndryshe sindroma e Firences) eshte nje semundje psikomatike qe provokon ritmin kardiak, marrje mendsh e marrje fryme tek disa individe te ekspozuar perpara nje mbingarkese veprash arti. Ky turbullim i rralle, prek me teper personat shume te ndjeshem. Kjo sindrome ben pjese ne nje grup me sindromat e udhetarit.

Sindroma e Stendalit eshte pranuar si sindrome ne 1979, pas nje observimi dhe pershkrimi te disa qindra rasteve te turisteve qe vinin te vizitonin Firencen (djepi i Rilindjes). Studimet dhe vezhgimet e metejeshme, vertetuan qe :

-Turistet e ardhur nga Amerika e Veriut dhe Azia, nuk preken nga kjo sindrome; normale nuk eshte kultura e tyre!
-Turistet italiane jane gjithashtu te imunizuar; normale derisa jane te ritur ne kete atmosfere
-Kjo sindrome manifestohet tek personat qe ekspozohen ne nje mbingarkese veprash arti.Duke u ndodhur balle perballe konceptimit artistik dhe madheshtise fizike dhe morale te vepreva artistike. Perseri ne kete kah, ndermjet me te prekurve jane ate qe jetojne vetem dhe qe kane nje edukim te theksuar klasik, apo fetar.

Kjo sindrome eshte pershkruar per here te pare nga Stendal, ne 1817, ne nje nga ditaret e udhetimeve te tija, gjenden nje pershkrim i asaj qe ai vete kishte ndjere nderkohe qe dilte nga nje bazilike (Santa Croce) ne Firence.

Sindroma e Udhetarit

Sindroma e Udhetarit, eshte turbullimi psiqik kalimtar qe ndeshin disa persona, ne veçanti njerezit teper te ndjeshem, pergjate nje udhetimi. Individe te ndryshem, te perballuar ne kushte te caktuara, aspekte te caktuara te realitetit te vendit qe vizitojne, p.sh. nje sasi e madhe veprash arti (Sindroma e Stendalit), apo nje mumri te madh simbolesh fetare apo ritualesh (Sindrome e Jeruzalemit), etj, reagojne ne menyre te ndryshme, e shpesh here duke habitur edhe parteneret (apo miqte) qe i shoqerojne.

Sindroma e Udhetarit , karakterizohet nga disa shenja psiqike te tilla si: gjendje delirante e theksuar, haluçinacione, ndjenje persekutimi (beson se eshte viktime e paragjykimeve, e keq-dashjes qe te tjeret kane kundrejt tij ), humbje te sensit te realitetit, nje lloji depersonalizimi, por qe gjithashtu edhe shqetesime fizike si marrje mendsh, nje takikardi, djerse, etj.

Ne fakt, lista klinike e vene re , eshte shume e ndryshme por qe ka karakteristiken te paraqitet pergjete nje udhetimi, ku udhetari shkon drejt gjerave te panjohura prej tij Ajo qe ben diferencen midis sindromave te tjera dhe asaj per te cilen po flasim, Sindroma e Udhetarit, eshte se : Simptoma nuk egzistonte perpara udhetimit dhe zhduket menjehere pas tij

Festa e 14 Korrikut ne France

Eshte marrja e Bastille (Bastijes)ne 14 korrik 1789 origjina e Festes Kombetare te festuar me aq pompozitet per ç’do vit. Ate mengjes te 1789-tes parizianet, rrembejne armet tek « Invalidet » per te shkuar ne Bastille ( keshtjelle mbreterore.) Eshte levizja qe mbetet e paharuar ne memorjen e revolucioneve franceze… ndersa keshtjella u shkaterua plotesisht ne muajt qe ndoqen !

Per ata qe ndodhen ne Paris ne kete date, festimi, fillon ne mengjes me paraden ushtarake ne bulevardin " Les Champs Élysée" . Ne darke afer kulles Eifel (ne Trocadéro) fillon spektakli i fishekzjarreve (cope e paraqitur ne videon me siper)

Katedralja e Saint-Denis

Manastiri i vjeter i Saint-Denis, eshte nje nder me manastiret me te ndritur pergjate historise politike, artistike dhe shpirterore franceze. Kisha ngrihet mbi vendodhjen e nje varreze te vjeter gallo-romane, ku ndodhet edhe trupi i saint Denis (shen Denisit) i vrare ne vitet 250. Bazilika ruan brenda mureve te saja, nje manifest te artit gotik, e ndriçuar ne menyre perfekte. E pasuruar nga Charlemagne ne 775 me nje kript, e ripasuruar ne arkitekture ne 1144, dhe e rikonstrukturuar nga Saint Luis ne 1214, qe do ti jepte ketij manastiri formen ideale te nje kryqi, ne te tilla permasa qe do te ishte i destinuar per te pritur varret mbreterore.

Bazilika shpeton nga shkaterimi ne 1793, kur revolucionaret filluan te shkaterronin simbolet e monarkise. Ne 1806 do te ishte Napoleon Bonaparti qe urdheron restaurimin e nderteses dhe akoma me pas Luigji i XVIII do ti rikthente rolin e pritjes se varreve mbreterore. Ne 1966, bazilika shnderrohet ne katedrale!

Ne kete katedrale ndodhen Varret e dyzet e dy (42) mbreterve, tridhjete e dy (32) mbretereshash, me me teper se 70 varre monumentale, ndermjet te cileve ndodhen edhe François Ier, Catherine de Médicis , apo akoma Louigji XVI.

Vizitat:

Hyrja ne katedrale, ne pjesen e pergjitheshme eshte falas; ketu mund te admirohet katedralja ne teresine e saj, organoja, apo veshjet e Luigjit te XVIII (veshjet, kuroren, armet, skeptrin) dhe nje pamje nga larg te varreve monumentale. Per nje vizite te detajuar dhe apo nje vizite te komentuar hyrja eshte me pagese 6.5€. Per vizitat e komentuara dhe per audio-guidat vizitat propozohen ne frengjisht, anglisht, gjermanisht, spanjisht dhe italisht dhe zgjat nje ore e gjysem afersisht!

Vizite ne Brigjet e Senes

Miresevini ne bordin e deshires per te njohur Parisin. Po radhis ketu poshte, ne nje renditjeje te njepasnjeshme pjesen me kryesore te monumenteve me te rendesishme te muzeut me te madh ne bote te « ne qiell te hapur » : shetitjen me anije te Senes. (sipas sensit te vizites qe kryejne anijet e turizmit)

1. MOUSEE DU LOUVRE – (Muzeu i LUVRIT)
Ne te djathte, monumenti me i madh i Parisit. I filluar ne regjimin e mbretit Filipe Auguste ne 1204, mbaroj se ndertuari ne 1858 ne perudhen e Napoleonit te III, gje qe shpjegon edhe diferencen e e stilit te kontruksionit. Rezidence e vjeter mbreterore do te kthehej ne muze, ne 1793 per te qene sot nje nga muzete me te bukur dhe me te medhenjte ne bote, me nje pasuri te madhe pasurishe boterore me 17 km galeri te vizitueshme.

2 - LE PONT ROYAL – (URA MBRETERORE)
Paris numeron 34 ura. Ura « Pont Royal » eshte njera nga me te vjetrat ; Historija tregon qe kjo ure i eshte dhuruar parizianeve nga mbreti Lui XIV.

3 - MUSÉE D’ORSAY – (MUZEU I ORSEIT)
Ne te majte , stacioni i vjeter i trenit Orsay, i ndertuar nga Laloux ne 1900 Per « ekspozimin universal (per nje ekspozim te tille eshte ndertuar edhe kulla Eifel) , I kthyer me vone edhe muzeu I madh I shekullit te XIXte , ku mund te admirojme veprat me te rendesishme te impresionizmit si Renoir, Monet, Picasso dhe shume e shume te tjereve .

4 - LES TUILERIES
Duke vazhduar ne te djathte , Kopshti i TUILERIES (Tyilerive-shqiptim) i dezinjuar nga Le Nôtre. Ne mesjete ishte teren ku parizianet fabrikonin tjegullat, nga ku edhe vjen edhe emri TUILERIES qe do te thote ne shqip tjegulleri

5 - PONT DE LA CONCORDE – (URA E KONKORDES)
Perballe nesh ura e « Concorde »; kjo ure eshte simbolike pasi pjeserisht eshte ndertuar me guret e Bastille (Bastije - ne shqip- keshtjelle e shnedrruar ne burg ne ate periudhe) e prishur pergjate revolucionit. Direkt ne te majte : PalaisBourbon (pallati Burbon- ne origjine i ndertuar nga Luis XIV per vajzen e tij Dukesha e BOURBON , 1722filloji - 1728 mbarijo se konstrukuari) ku ndodhet sote Asamnbleja Kombetare.

Ne te majte te sheshit te Konkordes (e shkruajtur sikunder lexohet) , ish sheshi i vjeter i Luigjit te XV shihen ndertesat e ministrise se « Marines » dhe i famshmi hotel « Crillon ». Tete monumentet retheqark simbolizojne qyetetet me te medha te Frances dhe ne qender ndodhet Obelisku i Luksorit. I lashte prej 33 shekujsh, Obelisku u soll nga Egjipti ne 1836.

Pergjate revolucioneve, gojitina preu me shume se 1300 koka e nder te tjera edhe ato te Luigjit te XVI, Mari –Antuanetes, Dantonit, Robespierit …

6 – Ura e INVALIDEVE
Ura e Invalideve u ndertua ne 1856 ne memorje te fitoreve tokesore dhe detare te Napoleonit te I –re. Kjo ure lidh ne te majte « Pallatin e Madh » (Grand Palais) dhe « Pallatin e vogel » (Petit Palais) te ndertuara per “Exposition Universelle” te 1900.

7 - PONT ALEXANDRE III – (URA E ALEKSANDRIT TE III)
Kjo ure konsiderohet edhe si ura me elegante e Parisit. Ura e Alexandre III kujton edhe aleancen franko-te shekullit te kaluar. Guri i pare eshte vendusur nga cari Nikolla i dyte , ne prezence te presidentit Felix Faure dhe e perfunduar ne 1900. Ndertuar nga nje hak i vetem prej 110 metrash gjetaesije. Ne qender te ures, eshte nje prezantim i ushtrise se Saint-Petersbourg dhe ku dy nimfat simbolizojne lumin Néva.
Ne krahun e kundert te ures , gjithmone qender, eshte skulpture qe paraqet ushtrine e frances , qe jep ne te njejtin aks dhe pamjen e Muzeut te Luftes i njohur me emrin « Invalides » ku prehen dhe eshtrat e Napoléonit te pare (Bonaparte).Gjithmone ne te djathte edhe Ministria e Puneve te Jashteme

8 - PALAIS DE CHAILLOT – (PALLATI CHAILLOT)
Ne kodren perballe ndodhet edhe pallati CHAILLOT , qe strehon edhe dy musenj te medha ; ate te « Njeriut » dhe ate te « Marines»

9 - L’EGLISE AMÉRICAINE – (KISHA AMERIKANE)
Ne te majte , ndodhet edhe Kisha Amerikane e Parisit e ndertuar ne 1931 ; dhe ngjitur me te edhe kolegji amerikan.

10 - PONT DE L’ALMA
Ura ALMA rikujton luften e Krimese ne 1856. Ne nenkalimin poshte ures ndodhet edhe tuneli ku humbi jeten Ledi Diane, pes nje aksidenti tragjik. Ne te njejtin krah , mund te shikojme edhe flaken ne permasat origjinale te « Monumentit te Lirise » dhuruar nga populli amerikan ne shenje te mardhenieve te mire amerikano-franceze.

11 – KULLA EIFFEL

E ndertuar ndermjet 1887 -1889 nga inxhinjeri Gustave Eiffel per “Exposition Universelle” te 1889. Nje kryeveper teknike, kulla eshte 320,75 metra e larte (me gjithe antenat radiotelevizive) dhe peshon 6400 tone.

Kulla eshte e perbere nga 15.000 pjese metalike te bashkuara nga 2.500.000 ribatina. Restaurimi I Kulles kryhet ne çdo 7 vjete dhe nevojiten 45 tone boje. E ndare ne tre kate Kulla Eiffel perveç dyqaneve, bufese, hapsires se ekspozimit dhe restorantit ofron edhe nje pamje te mrkullueshme te Parisit. Kulla eshte e hapur per publikun ç’do dite deri ne oren 23h00

12 - Ura BIR-HAKEIM
Nje tjeter realizim i Gustave Eiffel : Ura Bir- Hakeim (ura me e afert me Kullen Eiffel). Kjo ure ka dy nivele: nje per makinat dhe kembesoret dhe tjetra per metrone. Ne fund te “ishullit te mjellmave”gjindet edhe Statuja e Lirise, ofruar nga komuniteti amerikan i Parisit.

Velib - Guide turistike - 3

Biletat Velib per nje dite (qe kushton 1€) dhe 7 dite (qe kushton 5€) ju jep te drejten ne nje numer te palimituar trajektoresh pergjate te gjithe diteve te abonimit, jo me te gjata se 30minuta. Per te qene me e qarte po jap nje shembull konkret duke ju propozuar edhe nje guide ditore ne te njejten kohe

Imagjinojme se fillojme diten ne « Montparnase » . Pasi kemi ngrene mengjesin marrim nje Velib deri ne Saint-Michel. Trajektorja zgjat 20min (10 per ata qe e njohin rrugen) ! Kur mberrijme ne sheshin Saint-Michel, leme biçikleten ne vendet qe duhet keshtu mund te vazhdojme te lire viziten per ato qe duam te vizitojme. Rimarim nje tjeter Velib dhe vazhdojme pergjate Senes, drejtimi Kulla Eifel ! Rruges mund te shikojme Akdemine Franceze, Muzeun e Luvrit , Le Pont des Arts (uren e Artit , nje nder me romantiket mbi Sene), Muzeun e Orsay-t (Musée d’Orsay), Pallatin e Asamblese (Assemblée nationale Française), Pallatin e Ivalideve me kupolen e saj te arte (ku ndodhet edhe varri i Napoleonit), Uren e Aleksandrit (fundi i filmit vizatimor Anastazia eshte mbi kete ure), dhe se fundi … Kulla Eifel !

Nje vizite ? Perse jo por se pari lini biçikleten ne vendet e parashikuara per kete pune … dhe perseri te lire per t’iu qepur kulles me ashensor ...apo nepermjet shkalleve ! Kjo trajektore nuk shkon me shume se 30 minuta. Tek e fundit nese ndaloni rruges, nese nderroni biçiklete ... nuk besoj se eshte shqetesuese , perkundrazi do ta quaja teper praktike !

Pas kesaj vizite ju siguroj se ... mund te rimerni nje Velib kete rradhe ne drejtim te Harkut te Triumfit ! Duke kaluar nepermjet Pont d’Alma (ures Alma) ku mund te admironi flaken e Monumentit te Lirise dhe ne te njejten kohe uren ku Ledi Di’ humbi jeten ( !!!) ngjituni ne avenune Marceau dhe admironi dyqanet dhe hotelet e luksit ne te majte dhe ne te djathte te kesaj avenue ; mos harroni qe ne kete rruge ndodhet edhe Ambasada Shqiptere ne France (Fjala qe eshte ambassade shqiptare nuk do te thote se do te mund tju ndihmonte nese do te kishit nevoje, thjesht eshte aty, si nje gurr varri per tju treguar se : kemi edhe ne nje trup diplomatik ! Fantazem si edhe shteti shqiptar por … qe egziston pavaresisht nga ndergjegjia jone !) ku e lame ? Ah po ! Mos harroni te lini biçikleten dhe te vizitoni Harkun e triumfit dhe dyqanet lluksoze qe e rrrethojne. (trajekorja eshte 20 minuta)

Vazhdoni trajektoren me nje tjeter Velib pergjate Les Champs Elysée ne drejtim te Luvrit. Admironi pergjate trajektores « Le Grand Palais » et le « Petit Palais » , sikunder edhe Place de la Concorde (sheshin e harmonise), kopshtin e Tuileries dhe perballe jush Muzeun e Luvrit. Kaperceni ndarjet dhe mos hezitoni ti bini kryq e terthor pallatit te Luvrit qe ofron nje pamje te mrekullueshme, nga jashte natyrisht (kohe mbi biçiklete 25 minuta) ! Nderroni biçiklete per here te fundit dhe … kaperceni « Le pont des Arts », merrni majtas Akademise Franceze, duke e lene Senen pas kurrizit dhe do te dilni ne bulevardin Saint-Germain (ku ndodhet dhe historikja Kafe-Flora me kishen e Saint-Germain perballe). Nese donit te benit nje vizite vendosni Velib atje ku duhet (20 minuta) dhe vazhdoni viziten . Qe ketu pikenisja e kesaj Guide–Velib, qe filluam ne Montparnasse, eshte fare prane !!!

Vélib – Nje zgjidhje alternative turistike ? - 2

Velib … por sa kushton ?

Egzistojne tre formula te ndryshme : ditore , javore dhe vjetore. Kete te fundit nuk do ta marrim parasysh meqenese …turisti qe rri me shume se nje muaj quhet « student » ose « refugjat » (apo admirues i Frances ne kohezgjatje te papercaktuar) dhe mendoj se keto kategori nuk kane nevoje per keshilla turistike … te pakten, shpresoj !
Biletat Velib per nje dite (qe kushton 1€) dhe 7 dite (qe kushton 5€) ju jep te drejten ne nje numer te palimituar trajektoresh pergjate te gjithe diteve te abonuara, jo me te gjata se 30minuta
Nese do tju duhet te beni nje trajektore me te gjete se 30 minuta, vlefta suplementare debitohet (terhiqet) nga karta bankare, ne fund te validitetit te saj.

GARANCIJA ne kuadrin e nje abonimi me afat te shkurter perfshin nje « marreveshje » ku ju pranoni nje terheqje ne shifren 150€ nga llogarija juaj (por e pa terhequr) si garanci per biçikleten. Nese biçikleta nuk rikthehet, brenda 24 oreve, kjo shifer ju terhiqet automatikisht.

Tarifat :
Gjysem ore shtese (mbi 30minuteshin e pare) = 1€
Nje ore me shume (mbi 30 min) = 2€
Ne kufirin nje ore e gjysem mbi 30 minuteshin e akorduar falas = 4€ per ç’do gjysem ore shtese

Shembull:
Nje trajetore 25 minuta kushton 0€ (zero)
Nje trajektore 55 minuta kushton 1€
Nje trajektore 75minuta kushton 3€
Pastaj çdo gjysme ore shtese i shtoni 4€

Vélib – Nje zgjidhje alternative turistike ?

Perse jo nje alternative interesante per ata qe deshirojne lirine e levizjes ; nje tjeter kendveshtrim turistik ; qe ndihen sportive apo ekologjiste. Pa dyshim ç’do kush gjen zgjidhjen e vete ! Kjo ishte edhe qellimi i Bashkise se Parisit e cila qe prej nje viti ve ne qarkullim per te gjithe : Velib (biçikleta me qera, varjant moderne) !

Pikat e shperndarjes jane ne te gjithe qyetin, pothuajse ne te gjithe rruget e Parisit «intra-muros».
Per te perdorur nje Velib duhet se pari : te dish ti japesh biçikletes !
Se dyti : te kesh nje karte bankare dhe se treti te kesh nje ide minimale mbi kodin rrugor !

Duhet theksuar se ne France ecet gjithmone ne krahun e djathte . Ne shumicen e rasteve çiklistet ne Paris, ndajne trajektoren e rruges me autobuzet dhe taksite ne korridore qe jane plotesisht te dedikuara per ata. Gjithashtu egzistojne edhe rruge vetem per biçikleta te pajisura me te gjithe sinjalizimet e nevojshme. Jini sa me te kuptueshem per te tjeret ne ate qe mendoni te beni, me qarte nese vendosni te ktheheni djathtas : shtrini krahun e djathte, ktheni koken per te verifikuar dhe kaloni ! (E kuptoj habine per disa qe njohin te kunderten ne Shqiperi, dmth : kalohet, kthehet koka per te verifikuar nese shoferi po ju shan, dhe ngrihet dora e djathte me gishtin e mesit ngitur)

Kujdes nje shkelje e semaforit te kuq eshte e barabarte me 90€ gjobe. Nese rezulton qe kini pire alkool gjoba rezikon te jete akoma me e kripur prandaj … shume e keshillueshme te respektonit kodin rrugor sa me shume te jete e mundur.
Oraret jane 24 ore / mbi 24 dhe ne çdo dite te javes

Per tarifat dhe perdorimin do te shkruaj ne menyre me te detajuar ne shkrimin qe vjen.

Guide Javore

Pas nje serie guidash ditore, te cilat mund te adaptohen gjithashtu per pushime dy – tre ditore, mendova te sjell nje guide nje javore, e cila per mendimin tim kompleton informacionin baze per nje vizite turistike ne Paris. Sigurisht qe ka akoma dhjetra objekte e vende, qe akoma nuk kane gjetur vend ne blogun tim, por ne kete fillim sezoni turistik, mendoj se do te gjeni pjesen me te madhe te informacionit mbi sitet, monumentet, parqet, oraret, çmimet, harta te intenerareve, etj.

Guiden Javore jam perpjekur ta klasifikoj sipas zonave dhe dhe lagjieve, ne menyre qe te optmizohet ne maksimum koha

Dita e pare : Harku i Triumfit, bulevardin « Les Champs-Élysées », sheshin e « Concorde », parkun e « Tuileries » (ne hyrje te Tuleries ndodhet edhe muzeu i « L’orangerie ») , Muzeu i Luvrit (parashikoni nje gjysem dite per te pare koleksionet me kryesore)

Dita e dyte : Kulla Eifel, muzeun e « Invalides » (invalideve) ku ndodhet muzeu i ushtrise dhe varri i Napoleonit, uren e Aleksandrit (perballe invalideve) , vazhdoni deri te Pont d’Alma (ura ku ndodhet replika e flakes se Monumentit te Lirise, dhe ku nen kete ure ndodhi aksidenti i Ledi Dianes), perfitoni ne mbremje per nje vizite Harkun e Triumfit (naten ndriçimi i Harkut dhe i champs-élysées eshte teper interesant)

Dita e trete : Keshtjella e versajes : keshtjellen , kopshtin e Versajes, Grand Trianon, Petit Trianon dhe “hameau de la reine” ( parashikoni absolutisht nje shishe uji dhe ndonje gje te vogel per te ngrene, ose buke me vete ! Versaja eshte e madhe dhe pa dyshim qe nese i vizitoni te tera do t’ju duhet nje dite e tere , dhe ç’fare dite ... ;) )

Dita e katert : Kopshtin dhe pallatin e Luxembourg, Panteonin, muzeun e mesjetes Cluny, quartier latin (lagjen latine), Saint Chapelle, Notre Dame, sheshin dhe bulevardin Saint Michel , vazhdoni ne bulevardin Saint-German (mos haroni kishen saint-german)

Dita e peste : Varezat e “Pére Lachaise” (Xhim Morrison, Balzak, Bizet, Moliere,Prust, etj). Vazhdoni me Muze d’Orsay, montmartre, Sacre-Coeur, lagjen e artisteve ...

Diten e gjashte : sipas deshires A) muzeun e romantizmit, cité des sciences (qyteti i shkences dhe industrise ku ndodhet dhe Géode), Katakombet dhe lagjen Montparnasse. B) Disney Land. C) Shoping : qe nga Hôtel de Ville kapni rrugen Rivoli, shijoni luksin e sheshit Vendôme, duke kaluar perballe Opéra Garnier dilni perballe Galeries Lafayette (supermarkate lluksi, ku ndodhen te gjithe markat me emer ne bote)